Bảo tàng đồng hành các sự kiện xã hội

Không chỉ là nơi trưng bày, bảo tàng ngày nay mang một sứ mệnh lớn lao hơn đó là đồng hành các sự kiện xã hội, thúc đẩy trao đổi văn hóa như một “chất xúc tác” cho hòa bình giữa các dân tộc…

Ảnh mô phỏng lại tác phẩm điêu khắc trong nhà Gươl, theo chủ đề Văn hóa trong giai đoạn cách ly. (Ảnh do Bảo tàng Đà Nẵng cung cấp)

Hiệu ứng từ sự kiện truyền thông mạng xã hội

Trong một loạt sự kiện kỷ niệm ngày Quốc tế Bảo tàng 18-5 năm nay, hoạt động Tuần lễ Bảo tàng – Museum Week (từ 11 đến 17-5) gây nhiều chú ý.

Theo thông tin đăng tải trên trang chủ https://museum-week.org, từ một sự kiện truyền thông mạng xã hội bắt đầu vào năm 2014, đến nay Tuần lễ Bảo tàng – Museum Week đã phát triển thành một sự kiện văn hóa trên toàn thế giới thu hút hơn 60.000 thành viên từ hơn 100 quốc gia tham gia. Sự kiện này được tổ chức thường niên nhằm mục tiêu kết nối các bảo tàng, phòng tranh, thư viện, các nghệ sĩ cũng như khuyến khích cộng đồng tham gia vào mạng lưới bảo tàng.

Trong thông cáo báo chí đăng trên trang chủ https://museum-week.org, ông Benjamin Bentina, Chủ tịch CFCN (một tổ chức phi lợi nhuận quảng bá bảo tàng, thư viện, phòng trưng bày… bằng cách tổ chức các sự kiện văn hóa trên phương tiện truyền thông xã hội), nhà tổ chức sự kiện Tuần lễ Bảo tàng dưới sự hỗ trợ của UNESCO chia sẻ rằng, năm nay, Tuần lễ Bảo tàng diễn ra trong bối cảnh thế giới đang phải đối mặt với những khó khăn, thách thức trong cuộc chiến chống Covid-19.

Sau nhiều lần cân nhắc, Ban tổ chức quyết định lựa chọn chủ đề “Những người anh hùng” nhằm tôn vinh những người làm việc không mệt mỏi ở tuyến đầu chống dịch như một thông điệp về lòng biết ơn. Sau đó là chủ đề Văn hóa trong thời gian cách ly (được truyền cảm hứng bởi ý tưởng ban đầu của Bảo tàng Getty – Mỹ); Đồng lòng, Khoảnh khắc bảo tàng, Biến đổi khí hậu, Công nghệ, Những giấc mơ và hy vọng.

“Khi nghĩ những chủ đề cho Tuần lễ Bảo tàng, chúng tôi cố gắng truyền tải các vấn đề nhân loại đối mặt trong thế kỷ 21. Bây giờ, hơn bao giờ hết, các chủ đề càng liên quan mật thiết với nhau. Covid-19 đã thúc đẩy mong muốn của chúng tôi làm nổi bật sức mạnh của văn hóa, nghệ thuật để chia sẻ, đồng hành và lan tỏa khát vọng mạnh mẽ nhất của con người về một tương lai tốt đẹp”, ông Benjamin Bentina chia sẻ.

Ngay khi thông điệp được gửi gắm, khá nhiều bảo tàng trên toàn cầu đã tham gia Tuần lễ Bảo tàng – Museum Week. Họ chia sẻ hình ảnh, clip trên các phương tiện truyền thông mạng xã hội như Facebook, Twitter, Instagram, Weibo, WeChat… với chủ đề xuyên suốt là tôn vinh sự đồng lòng, gắn kết.

Đặc biệt, chủ đề Những người anh hùng, các bảo tàng chia sẻ hình ảnh, clip kêu gọi người dân ở nhà để phòng, chống Covid-19; tôn vinh chính những người làm công tác bảo tàng trong mùa đại dịch.

Cơ hội quảng bá bảo tàng

Bảo tàng Đà Nẵng và Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng hưởng ứng khá mạnh mẽ sự kiện này. Theo đó, Bảo tàng Đà Nẵng lần lượt chia sẻ clip ngắn gồm những hình ảnh tranh vẽ về đội ngũ y, bác sĩ đang âm thầm làm việc, chiến đấu không kể ngày đêm để chống lại dịch bệnh.

Chủ đề Văn hóa trong thời gian cách ly thể hiện ý nghĩa trong bối cảnh mọi người được khuyến khích hoặc bắt buộc phải ở nhà để ngăn chặn sự lây lan của Covid-19, các bảo tàng, phòng tranh, thư viện đều phải đóng cửa, nhưng nhu cầu hưởng thụ văn hóa là không thể ngừng lại hay ngăn cách.

Các thiết chế văn hóa gắn kết với công chúng của mình bằng nhiều cách khác nhau, đặc biệt thông qua công nghệ và truyền thông mạng xã hội. Và công chúng đã hưởng ứng tích cực ý tưởng tái hiện các tác phẩm văn hóa nghệ thuật của các thư viện, phòng tranh, viện bảo tàng ngay trong thời gian thực hiện cách ly xã hội, từ những chất liệu sẵn có trong nhà mình và với nhân vật là chính mình.

Qua đó, bảo tàng giới thiệu hình ảnh được chụp bởi chị Trâm Anh, một vị khách quen thuộc của bảo tàng đã mô phỏng lại tác phẩm điêu khắc được trang trí trong nhà gươl của đồng bào dân tộc Cơ tu ở thôn Pà Lanh, xã Cady, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam khá sinh động với nhân vật là con trai mình.

Với các chủ đề còn lại, bảo tàng giới thiệu chương trình Cùng con đến Bảo tàng, triển lãm Câu chuyện những dòng sông, hình ảnh biển Đà Nẵng trong trưng bày của bảo tàng, sử dụng Audio Guide trong bảo tàng và dự án bảo tàng mới tại số 42 Bạch Đằng.

Bà Ngô Thị Bích Vân, Phó Giám đốc Bảo tàng Đà Nẵng cho biết, năm 2017, tình cờ thấy thông tin trên mạng xã hội và từ Facebook của Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam về Tuần lễ Bảo tàng; sau đó, Cục Di sản văn hóa cũng có văn bản giới thiệu hoạt động này và khuyến khích các bảo tàng tham gia, đến nay là lần thứ 4 bảo tàng hưởng ứng sự kiện này.

Cũng theo bà Vân, Ngày Quốc tế bảo tàng 18-5 năm nay, Cục Di sản văn hóa (Bộ VH-TT-DL) có Văn bản số 241/DSVH-BT gửi các bảo tàng trong hệ thống bảo tàng Việt Nam về định hướng hoạt động kỷ niệm, trong đó, chú trọng chủ đề “Bảo tàng vì sự bình đẳng: Đa dạng và Hòa nhập” do Hiệp hội Bảo tàng quốc tế (ICOM) lựa chọn.

Với chủ đề này, ICOM khuyến khích các bảo tàng cùng tham gia để tạo sự kết nối chung cho tương lai và truyền thống. Một số mục tiêu lớn mà ICOM hướng tới gồm: truyền thông cho các bảo tàng như tác nhân chính trong sự phát triển của xã hội; nâng cao vai trò của đa dạng và hòa nhập trong các thiết chế văn hóa; thúc đẩy trao đổi văn hóa như một chất xúc tác cho hòa bình giữa các dân tộc; thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc.

“UNESCO cũng đã xác định bảo tàng rất quan trọng trong việc thúc đẩy di sản và đối thoại giữa các nền văn hóa trên thế giới. Với việc hòa nhập, kết nối các hoạt động mang tầm thế giới, những người làm công tác bảo tàng ngày càng ý thức hơn vai trò, nhiệm vụ của mình.

Không chỉ là nơi trưng bày, bảo tàng ngày nay mang một sứ mệnh lớn lao hơn là đồng hành cùng các sự kiện xã hội, thúc đẩy trao đổi văn hóa như một chất xúc tác cho hòa bình giữa các dân tộc… Đó cũng là thách thức thú vị cho các bảo tàng, đặt ra vấn đề các bảo tàng đã và phải làm gì để phục vụ xã hội, bắt kịp nhịp sống xã hội và phản ánh đời sống xã hội”, bà Ngô Thị Bích Vân cho biết.

Trong khi đó, theo lãnh đạo Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng, ở Việt Nam chỉ có một số bảo tàng tham gia chương trình Tuần lễ Bảo tàng nhưng các bảo tàng ở Đà Nẵng nhận thức đây là cơ hội rất tốt để giới hoạt động chuyên môn cũng như để bạn bè quốc tế biết về sự tồn tại của bảo tàng mình.

Việc tham gia Tuần lễ Bảo tàng – Museum Week là cơ hội hơn là thách thức. Năm 2019, một số chủ đề của Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng và Bảo tàng Đà Nẵng được ban tổ chức bình chọn là rất ấn tượng, được chia sẻ và đánh giá cao trên trang chủ https://museum-week.org.

NGỌC HÀ