Ngày 27/3, ông Huỳnh Văn Hùng, Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao (VH-TT) Đà Nẵng cho hay, vào sáng 29/3, UBND TP Đà Nẵng sẽ long trọng tổ chức lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt Thành Điện Hải được công bố theo Quyết định 2082/QĐ-TTg ngày 25/12/2017 của Thủ tướng Chính phủ và khởi công giai đoạn 1 Dự án tu bổ, phục hồi, tôn tạo di tích này.
 |
| Di tích quốc gia đặc biệt Thành Điện Hải (Ảnh: HC) |
Buổi lễ nằm trong chuỗi các hoạt động hướng tới kỷ niệm 160 năm ngày nhân dân Đà Nẵng đại diện cho nhân dân cả nước và cùng nhân dân cả nước mở đầu cuộc kháng chiến chống liên quân Pháp – Tây Ban Nha xâm lược (01/9/1858 – 01/9/2018); đồng thời kỷ niệm 43 năm ngày TP Đà Nẵng giải phóng (29/3/1975 – 29/3/2018).
Ông Huỳnh Văn Hùng cho hay, theo các tư liệu lịch sử, nhận thấy vị trí chiến lược quan trọng của Đà Nẵng nên triều đình nhà Nguyễn đã cho xây dựng ở đây nhiều công trình phòng thủ đất nước, trong đó có Thành Điện Hải. Thành này trước gọi là Đồn Điện Hải, xây dựng gần mép nước tả ngạn sông Hàn năm 1812 dưới thời vua Gia Long. Đến năm 1823, đời vua Minh Mạng, Đồn được chuyển lên xây kiên cố ở vị trí hiện nay; và đến năm 1835 được đổi tên là Thành Điện Hải.
Thành được xây bằng gạch, phỏng theo thiết kế kiểu Vauban của phương Tây, chu vi 556m, tường cao 5m, hào sâu 3m. Bên trong thành có hành cung, kỳ đài, kho đạn, kho thuốc súng, kho lương thực, vọng gác, và được bố trí 30 khẩu đại bác cỡ lớn.
Ngày 01/9/1858, liên quân Pháp – Tây Ban Nha đem 14 chiến thuyền đánh Đà Nẵng, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược nước ta. Thành Điện Hải ngay từ buổi đầu đã cùng với các thành lũy khác dọc hai bờ sông Hàn góp phần đánh lui những cuộc tiến công của quân địch. Quân đội triều đình và nhân dân Đà Nẵng dưới sự chỉ huy của các tướng lĩnh, đặc biệt là danh tướng Nguyễn Tri Phương, đã chiến đấu kiên cường, mưu trí, ngăn quân giặc không cho tiến sâu vào đất liền.
“Cuộc chiến đấu của quân đội triều đình và nhân dân Đà Nẵng đã làm phá sản chiến lược đánh nhanh, thắng nhanh của quân địch, buộc chúng phải rút quân khỏi Đà Nẵng ngày 23/3/1860 sau một năm rưỡi bị sa lầy và chịu nhiều tổn thất!” – ông Huỳnh Văn Hùng nhấn mạnh.
Theo Giám đốc Sở VH-TT Đà Nẵng, thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống liên quân Pháp – Tây Ban Nha xâm lược giữa thế kỷ 19 là một trong những trang sử vẻ vang không chỉ của Đà Nẵng mà còn là của cả dân tộc. Là tâm điểm trong cuộc đụng đầu lịch sử của dân tộc ta với chủ nghĩa đế quốc phương Tây, Thành Điện Hải vừa là chứng tích hùng hồn, vừa là biểu tượng về lòng yêu nước và đức hy sinh của nhân dân Đà Nẵng trong sự nghiệp chiến đấu bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.
“Nhận thức được giá trị văn hóa – lịch sử to lớn của Thành Điện Hải, từ năm 2016 đến nay, lãnh đạo TP Đà Nẵng đã chỉ đạo triển khai nhiều giải pháp cụ thể để từng bước bảo vệ, tu bổ, phục hồi di tích, như giải tỏa khu nhà làm việc của Trung tâm Thể thao Người lớn tuổi, CLB Thái Phiên; dừng hẳn dự án xây dựng Trung tâm lưu trữ TP ở phía Bắc; vận động 80 hộ dân chuyển dời nhà cửa ra khỏi di tích.
Đồng thời lãnh đạo TP cũng quyết định chuyển Bảo tàng Đà Nẵng hiện nay ra khỏi di tích, đến số 42 Bạch Đằng. Và lãnh đạo TP cũng đang chỉ đạo khảo sát quy hoạch xây dựng ở khu vực này một quảng trường, trong đó Thành Điện Hải được xác định là trung tâm!” – ông Huỳnh Văn Hùng nhấn mạnh.
Theo ông, việc Thủ tướng Chính phủ quyết định xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt Thành Điện Hải thể hiện sự đánh giá cao của Đảng, Nhà nước về truyền thống yêu nước, đi đầu chống giặc ngoại xâm của nhân dân Đà Nẵng; đồng thời ghi nhận nỗ lực gần đây của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân TP trong việc quyết tâm bảo tồn di tích đặc biệt quan trọng này.
Được biết, ngoài lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt, Đà Nẵng cũng đã tổ chức Hội thảo khoa học về giải pháp bảo tồn di tích Thành Điện Hải (tháng 12/2017); đến tháng 4/2018 sẽ khởi công dự án 5 tỉ đồng nhằm cải tạo, nâng cấp Di tích quốc gia Nghĩa trũng Khuê Trung – nơi an táng 1.500 hài cốt nghĩa sỹ và đồng bào hy sinh trong cuộc kháng chiến.
Tháng 8/2018 sẽ tiếp tục diễn ra Hội thảo khoa học cấp quốc gia về ý nghĩa cuộc chiến chống ngoại xâm tại Đà Nẵng thời kỳ 1858 – 1860; ngày 01/9/2018 tổ chức lễ kỷ niệm 160 năm Đà Nẵng kháng chiến chống Pháp. Đồng thời trong năm 2018 cũng sẽ nghiên cứu làm hồ sơ xếp hạng di tích Nghĩa địa Pháp – Y pha nho; cử đoàn công tác đi Pháp sưu tâm tư liệu liên quan…
Riêng với dự án tu bổ, phục hồi, tôn tạo Di tích quốc gia đặc biệt Thành Điện Hải, ông Huỳnh Văn Hùng cho biết, giai đoạn 1 sẽ khởi công ngày 29/3/2018 và dự kiến hoàn thành tháng 10/2018 với kinh phí 102,7 tỉ đồng. Bao gồm các hạng mục giải tỏa, đền bù nhà ở, vật kiến trúc (đã thực hiện 80 tỉ đồng); phục hồi nguyên trạng hệ thống tường thành, kè hào, hạ tầng cấp thoát nước, tảo cảnh quan chung quanh như khuôn viên, cây xanh, bãi đỗ xe (kinh phí 22,7 tỉ đồng).
Giai đoạn 2 của dự án sẽ thực hiện trong năm 2019 – 2020, gồm các hạng mục bên trong Thành (sau khi chuyển dời Bảo tàng Đà Nẵng). Ngành VH-TT sẽ tiếp tục tổ chức hội thảo khoa học tìm giải pháp tối ưu để thực hiện dự án giai đoạn này, đảm bảo đặc điểm, tính chất của một di tích cấp quốc gia đặc biệt. Và sau khi dự án hoàn thành sẽ trở thành một điểm đến hấp dẫn cho việc tìm hiểu lịch sử, giáo dục, phát huy truyền thống, phục vụ tốt khách tham quan, du lịch trong nước và quốc tế.
Hải Châu
