(Cadn.com.vn) – Lãnh đạo TP Đà Nẵng đã quyết định giải tỏa toàn bộ 54 hộ sống ở phía Tây thành Điện Hải để trả lại nguyên trạng cho di tích gắn với lịch sử buổi đầu chống Pháp của nhân dân Việt Nam.
Thành Điện Hải sẽ được trả lại vóc dáng xưa, khi lãnh đạo thành phố quyết định giải tỏa những hộ dân phía tây, đầu tư tôn tạo lại di tích này.
Ngày 21-10, trong cuộc họp rà soát các đồ án kiến trúc và quy hoạch trên địa bàn TP Đà Nẵng, đồng chí Nguyễn Xuân Anh – Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP Đà Nẵng đã đồng ý chủ trương giải tỏa toàn bộ 54 hộ dân ở khu vực phía Tây thành Điện Hải; không xây dựng kho lưu trữ của thành phố tại khu đất của Trung tâm người lớn tuổi, mà quy hoạch thành công viên văn hóa, để tạo cảnh quan khuôn viên bao quanh thành Điện Hải; trùng tu tôn tạo lại toàn bộ không gian di tích thành Điện Hải.
Hẳn nhiên khi biết thông tin này, ai cũng vui mừng, kể cả các hộ dân sống phía Tây thành Điện Hải, những người chịu ảnh hưởng trực tiếp của việc giải tỏa. Khi chúng tôi hỏi, những người dân ở đây đều đồng tình và ủng hộ chủ trương này. Bà Lê Thị Chanh (tổ 26, P. Thạch Thang) cho biết: “Từ năm 1950 gia đình tôi đã chuyển đến sống kế bên chân thành Điện Hải. Lúc đó ở đây Pháp dùng làm nơi rửa xe, có một vài hộ dân sống quanh đó. Thành Điện Hải lúc đó cao lắm, có hào nước chung quanh nữa, nhưng thời gian sau vì chỗ ở hật hẹp nên người dân mới cơi nới nhà vào sát chân tường. Bây giờ thành phố có chủ trương thì gia đình tôi sẵn sàng di dời”. Lý giải việc xâm lấn vào di tích, những hộ dân ở đây cho rằng vì bức xúc về không gian sống nên mới dựng nhà sát vào chân tường thành Điện Hải, chứ không biết là xâm phạm di tích. Nhà ông Lê Ngữ (tổ 25, P. Thạch Thang), nằm tiếp giáp 9m tường thành Điện Hải, có diện tích nhà 130m2, nhưng gia đình ông sẵn sàng giao trước mặt bằng khi thành phố thực hiện chủ trương khôi phục nguyên trạng thành Điện Hải. “Bây giờ tôi đã biết Thành Điện Hải là di tích lịch sử có ý nghĩa quan trọng của Đà Nẵng, nên tôi ủng hộ chủ trương di dời, giải tỏa các hộ dân sống gần thành Điện Hải của thành phố” – ông Ngữ nói.
Việc Đà Nẵng quyết định khôi phục lại di tích thành Điện Hải quả thật là tin vui. Bởi trải qua bao thăng trầm của lịch sử, tòa thành này đã bị xâm phạm nghiêm trọng, kể cả công trình dân sự và cơ quan nhà nước. Cũng phải nhắc lại rằng, thành Điện Hải đóng một vai trò quan trọng trong lịch sử buổi đầu chống Pháp của nhân dân Việt Nam, cũng là di tích lịch sử đặc biệt mà Đà Nẵng còn lưu giữ. Thành Điện Hải được xây dựng lần đầu tiên dưới thời Gia Long thứ 12 năm 1813 với tên gọi là đồn Điện Hải. Năm 1823, vua Minh Mạng cho dời đồn Điện Hải vào bên trong đất liền, trên một gò đất cao, được xây bằng gạch và đến năm 1835 Minh Mạng thứ 15, đồn được đổi tên là thành Điện Hải. Năm 1847 Thiệu Trị thứ 7, thành Điện Hải được mở rộng có chu vi 556m, cao hơn 5m, chung quanh là hào sâu 3m. Thành có 2 cửa, một cửa mở về phía Nam, một cửa mở về phía Đông. Trong thành có hành cung, kỳ đài, các cơ sở chứa lương thực, đạn dược, thuốc súng và được trang bị 30 ụ súng đại bác cỡ lớn. Chẳng phải ngẫu nhiên mà các vua triều Nguyễn lại chú tâm xây dựng thành Điện Hải như vậy. Thực tế đã chứng minh, vào năm 1858, khi liên quân Pháp – Tây Ban Nha lần đầu tiên nổ súng xâm lược Việt Nam, thành Điện Hải trở thành tiền đồn ngăn bước chân giặc. Tuy nhiên khi Đà Nẵng trở thành nhượng địa của Pháp vào ngày 30-11-1888, thành Điện Hải cũng thăng trầm từ dạo đó. Người Pháp biến nơi đây thành bệnh viện, rồi trường học. Sau ngày giải phóng 1975, thành Điện Hải được xưởng dược và bệnh viện Da liễu Quảng – Đà tiếp quản, năm 1976 lại bàn giao cho Xí nghiệp dược phẩm Quảng Nam – Đà Nẵng. Vào năm 1988, Thành Điện Hải được Bộ Văn hóa xếp hạng Di tích Lịch sử- Văn hóa cấp Quốc gia. Đến năm 2004, thành phố Đà Nẵng di dời Xí nghiệp dược và cho xây dựng Bảo tàng Lịch sử Đà Nẵng trong khuôn viên Thành Điện Hải.
Nhiều hộ dân cơi nới vào tận chân tường di tích Thành Điện Hải.
Ông Huỳnh Văn Hùng – Giám đốc Sở Văn hóa– Thể thao Đà Nẵng cho biết, thời điểm lập hồ sơ xếp hạng di tích năm 1988, Thành Điện Hải chỉ còn lại 4 tường thành chính cùng hệ thống hào rãnh ở phía Đông và phía Nam di tích, còn các hào rãnh khác đã bị xâm hại gần như hoàn toàn. Khu vực bờ tường phía Tây của di tích Thành Điện Hải có một số hộ dân làm nhà ở cách chân tường thành khoảng 5m. Đến nay, số hộ dân ở phía tây Thành Điện Hải lên đến 54 hộ và họ đã cơi nới, xây dựng sát vào tường thành chính của di tích. Như vậy, cả khu vực bảo vệ 1 và 2 của di tích thành Điện Hải đều bị xâm phạm. “Trong một thời gian dài, Thành Điện Hải bị xâm hại nghiêm trọng. Nay lãnh đạo thành phố quyết định giải tỏa những hộ dân sống bên cạnh di tích, không xây dựng kho lưu trữ thành phố trong khi công trình này đang chuẩn bị khởi công, để chuyển đến vị trí khác. Đây là điều đáng mừng, là hành động mạnh mẽ và quyết liệt chưa từng có trong suốt mấy chục năm qua của lãnh đạo thành phố trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của Thành Điện Hải. Việc trả lại nguyên trạng di tích Thành Điện Hải không chỉ là trách nhiệm, mà còn là đạo lý của thế hệ ngày nay với cha ông”, ông Hùng nói. Ông Hùng cho biết thêm, sau khi việc giải tỏa hoàn thành, Sở sẽ sớm triển khai đề án phục dựng tôn tạo di tích Thành Điện Hải, khôi phục hào rãnh và tường bên ngoài.
Với những quyết định mạnh mẽ của lãnh đạo thành phố, tin rằng một thời gian nữa Thành Điện Hải sẽ lấy lại vóc dáng uy nghi thuở trước, nơi lưu dấu oai hùng ý chí chống giặc ngoại xâm của nhân dân Việt Nam.
HOÀNG ANH
